Hamilelik sürecinde bebeğin omurga yapısının deformasyona uğramasına spina bifida denir. ‘’Ayrılmış omurga’’ olarak bilinen bir rahatsızlıktır. Spina bifida belirtileri, omurganın hangi kısmında anomalinin olduğuna göre değişir. Aynı zamanda hastalığın boyutu da kişide görülen belirtileri etkilemektedir.
Omurganın içyapısını oluşturan nöral tüp, çeşitli nedenlerden dolayı hasara uğrayabilir. Açıkta kalan omurilik, hastada çeşitli işlevsel sorunlara neden olur. Bebeklik çağından itibaren hastanın el, kol ve bacak gibi uzuvlarında ortopedik rahatsızlıklar yaşanır.
Spina Bifida Nedir?
Anne karnında, gelişim evreleri devam eden embriyonun omurilik yapısı zedelenmektedir. İskelet sistemini çevreleyen hücre ve yumuşak dokular zarar görebilir. Spina bifida belirtileri, ilk olarak ebeveynler tarafından fark edilir. Daha sonrasında çocuk ortopedisi alanında uzman hekimlerce muayene edilmelidir.
Hastalığın oluşum sebepleri kesin olarak belli değildir. Hamilelik öncesinde dışarıdan kaynaklanan etkenler spina bifida hastalığına yol açabilir. Sigara dumanı gibi hava kirliliğinin yoğun olduğu ortamlar, gelişimi devam eden bebeğe zarar verebilir. Ayrıca yüksek miktarda radyasyon, omuriliğin hasar görmesine neden olur.
Anne adayının beslenme alışkanlıkları, bebeğin kas ve iskelet sistemi gelişimine etki etmektedir. Kişinin gebeliği süresinde gerekli vitamin ve takviyeleri alması gerekir. Bebeğin sinir sistemi gelişimi açısından folik asit kullanımı oldukça önemlidir. Kalıtsal etkenler de bebekteki olası hastalıklara dair bilgiler verebilir. Aile bireyleri arasında spina bifida teşhisi olması ise ender rastlanan bir durumdur.
Spina Bifida ve Teşhis Yöntemleri
Ortopedik açıdan çeşitli sorunlara yol açan spina bifida, ileri derecelerinde hastanın yaşam kalitesini düşürmektedir. Spina bifida belirtileri, doğum öncesi dönemde anlaşılabilir. Doğum öncesi süreçte, düzenli olarak yapılan doktor kontrolleri ile teşhis edilir. Anne karnında bebeğin sağlıklı gelişmesi için amniyon sıvı miktarında artış görülür.
Bebeğin gelişimi, ultrason gibi görüntüleme cihazlarıyla detaylı olarak incelenir. Manyetik rezonans ve tomografi adı verilen radyolojik cihazlarla teşhis edilir. Tanı aşamasında ortopedi ve travmatoloji uzmanlığıyla beraber farklı tıbbi uzmanlıklardan yararlanılır. İnsan vücudunu birbiriyle bağlantılı olan bölgelerine etki etmektedir. Teşhis aşamasında ortopedi uzmanlığıyla beraber çeşitli tıbbi alanlara başvurulur.
Spina Bifida Çeşitleri
Büyük oranda zarar gören sinir sistemi, vücudun temel fonksiyonlarını da benzer şekilde etkiler. Yürüme ve oturma gibi ortopedik sağlık gerektiren işlevler yerine getirilemez. Spina bifida belirtileri ise hastalığın türüne göre değişmektedir. Spina bifida occulta, meningosel ve miyelomeningosel adı verilen üç farklı çeşidi bulunur.
Sırt bölgesi üzerindeki cilt dokusunda şişlik ve kızarıklık görülür. Fakat kapalı formdaki bazı çeşitlerinde, sorunlu bölge üzerinde tüylenme oluşur. Bunların dışında hastanın idrar yolları da olumsuz yönde etkilenir. Ortopedik sağlığı tehdit eden bir diğer belirtisi ise omurga eğriliğidir. Aynı zamanda hastaların ayaklarında biçimsel anlamda bozukluklar oluşabilir. Spina bifida, omuriliğin açıklık derecesine göre değişen üç farklı türü bulunan bir hastalıktır.
- Spina Bifida Occulta: Gizli bir şekilde ilerleyen ve erken dönemde fark edilmeyen bir durumdur. Omurga sistemi ideal bir şekle sahip değildir. Ancak hastalığın diğer çeşitlerinden farklı olarak sırt üzerinde şişkinlik ya da açılma görülmez.
- Spina Bifida Aperta: Spina bifida hastalığının açık biçimde görülen türü olarak bilinir. Belirtiler, fiziki muayene sırasında net bir şekilde anlaşılır. Meningosel ve miyelomeningosel adı verilen iki farklı formu mevcuttur.
- Meningosel: Omurga yapısındaki açılma içerisinde omurilik sıvısının bulunduğu bir kese görülür. Hastalar üzerinde ileri seviyede bir güç kaybına neden olmamaktadır. Yalnızca fiziksel beceri gerektiren bazı aktivitelerde zorluk yaşanabilir.
- Miyelomeningosel: En sık karşılaşılan spina bifida çeşididir. Hastanın iskelet gelişimi devam ederken, omurga açıklığında kese oluşabilir. Dış etkenlere karşı savunmasız durumda olan sinir dokuları yer alır. İnsan vücudunun işleyişi açısından önemli göreve sahiptir. Sinir sisteminin zedelenmesi durumunda ciddi boyutlarda sorunlar oluşur.
Spina Bifida Tedavisi
Her bir hastaya özel tedavi planı oluşturulur. Spina bifida hastalığının boyutu ve çeşidine göre değişmektedir. Fizik tedavi egzersizleri veya cerrahi müdahale gibi yöntemler bulunur. Pediatrik ortopedi uzmanı tarafından spina bifida belirtileri teşhis edilmesinin ardından tedavi aşamasına geçilir.
İlk olarak cerrahi operasyon sayesinde açıkta bulunan sinir dokusu kapatılır. İşlemler sırasında, omurga sağlığının olumlu yönde gelişimi amaçlanır. Tedavi süreci boyunca ortopedi uzmanı ile beraber pek çok alandan uzman hekim dâhil edilir. Beyin ve sinir hastalıkları uzmanı ve fizyoterapist işbirliğinde kişiye uygun tedavi planı oluşturulur.
