Çocukluk döneminde karşılaşılan omurga sağlığı sorunlarına spina bifida denir. Omuriliği saran zarın ayrık durumda olması halidir. Özellikle bebeklerde oluştuğu bilinen spina bifida yetişkinlerde de teşhis edilebilir. Bebeklik döneminde tedavi planı oluşturulmaması halinde ilerleyen yıllarda hastaların günlük hayatın kalitesini düşürmektedir.
Ülkemizde bin bebekten üçünde spina bifida hastalığıyla dünyaya gelmektedir. Omurilik ve sinir sistemi, insan vücudun fonksiyonel görevlerini yerine getirir. Hastalık nedeniyle yürüyüş, bağırsak ve mesane işleyişinde sorunlar oluşur. Hastalarda görülme dereceleri açısından üç farklı başlığa ayrılmaktadır. Spina bifida occulta, meningosel ve miyelomeningosel olarak isimlendirilir. Belirtilerin boyutu ve şiddetine göre değişmektedir.
Spina Bifida Nedir?
Omurga ayrıklığı olarak tanımlanan ve pek çok sebebi bulunan bir hastalıktır. Spina bifida, hem dış etkenler hem de genetik faktörlerden dolayı etkilenmektedir. Çocukluk çağında tedavi edilmeyen spina bifida yetişkinlerde, daha ileri seviyelerde izlenebilir.
Kişilerin hastalık kapsamında yaşadığı belirtiler, sırt üzerindeki açıklığın durumuna göre farklı boyutlarda görülebilir. Bağırsak sorunları, hareket kısıtlanması, ortopedik rahatsızlıklar ve cilt hasarına kadar çeşitli alanlarda belirtiler yaşanmaktadır. Skolyoz olarak tanımlanan omurganın şekil bozukluklarına uğraması durumu ile karşılaşılabilir.
Spina Bifida Semptomları
Hastalığın belirtileri, doğum sonrasında ya da kişinin gelişim evreleri devam ettiği sürece değişim gösterir. Özellikle omurgadaki açıklık yukarı kısımlara doğru çıktığında yaşanan sorunların büyüklüğü artmaktadır. Fakat açıklık, sırtın ortası ve devamında ise küçük seviyede belirtiler görülür.
Bacaklarda güç kaybı ve genel itibariyle kasları kontrol edememe durumu gözlemlenir. Mesane ve idrar yollarında da benzer şekilde işlevsel sorunlar yaşanır. Omurgadaki açıklıktan dolayı sırt yüzeyinde çukurlaşma görülür. Aynı zamanda omurga yapısındaki sorunlu bölgede beklenmedik oranda kıllanma da yaşanabilir. Spina bifida yetişkinlerde görüldüğü durumlarda da benzer semptomlar etkili olmaya devam eder.
Spina Bifida Yetişkinlerde Hangi Sorunlara Yol Açar?
Hastalarda çok sayıda sağlık sorununa yol açabilmektedir. Günlük hayatın içerisindeki aktivitelerin büyük oranda aksamasına sebep olur. Çocukların idrar kaçırması ve bağırsak fonksiyonlarında sorunlar yaşanabilir. Beyin gelişim açısından da hidrosefali denilen durum söz konusudur. Omurilik sıvısının azalmasına bağlı olarak nörolojik gelişme açısından gerileme kaydedilir.
Omurilik yapısındaki açıklıktan kaynaklı olarak sinir sistemi de hasar görmektedir. Dolayısıyla ayaklar ve bacaklarda his kaybı ortaya çıkar. Hangi sinir dokusunun zarar gördüğüne bağlı olarak değişmektedir. Spina bifida yetişkinlerde teşhis edildiğinde de belirtilerin devam ettiği bilinir. Solunum sıkıntılarıyla doğru orantılı olarak uyku apnesi oluşabilir.
Spina Bifida Tedavisi
Teşhis aşamasının ardından hastaların şikayetleri ve tetkik sonuçlarına göre tedavi planı oluşturulur. Genellikle cerrahi müdahale yöntemleriyle sırt yüzeyinde bulunan açılmanın onarılması hedeflenir. Ancak spina bifida occulta, belirtilerin orta seviyede izlendiği durumlarda ameliyat tedavisine ihtiyaç duyulmayabilir.
Hastalığın ileri derecelerinde ise beyin, omurilik ve sinir cerrahisi uzmanlığından da yararlanılmalıdır. Doğum öncesinde anne karnında teşhis edilebilir. Bu durumlarda fetal cerrahi yöntemlerine başvurulur. Hamileliğin 26. haftasına kadar uygulanabilmektedir. Bebeğin gelişimi açısından risk faktörü niteliği taşıyan sinir işlevlerinin iyileştirilmesine yönelik işlemler gerçekleştirilir.
